Transformatörler elektrik enerjisinin iletilmesinde ve dağıtılmasında sistemin en önemli araçlarından bir tanesidir. Transformatörlerin sorunsuz ve en iyi verimde çalışabilmesi için gerekli olan testler yapılmalı ve değerlerinin doğruluğu kontrol edilmelidir. Transformatörlerin etiket değerlerinde belirlenen nominal ve standart değerlerinde çalışıp çalışmadığının kontrolü için bir dizi testlere tabi tutulurlar. Bu testlerin başında TTR (transformer Turn Ratio ) yani trafo çevirme oranı testi gelmektedir.
Bunu açıklayacak olursak; Transformatörler günümüzde her alanda gerilim-akım yükseltme ya da düşürmek veya gürültüleri azaltmak için kullanılmaktadır. Tranformatör çevirme oranı; primer ve sekonder sarım sayılarının veya primer ve sekonder gerilim değerlerinin birbirine oranlanmasıyla belirlenir. İdeal bir tranformatörde gerilim oranı doğrudan sarım oranına bağlıdır.
Güç transformatörleri, dağıtım transformatörleri, ölçümde kullanılan akım transformatörleri, gerilim transformatörleri gibi elektrik sistemindeki elemanlarda zamanla sargılar arasındaki çevirme oranında değişiklikler görülür. Çevirme oranındaki bu farklılıklar çok büyük problemlere ve özellikle ölçü trafolarında eksik ya da fazla faturalandırmalara sebep olabilirler.
Çevirme oranındaki değişim, transformatörün sekonderinden alınan çıkış voltajının istenilen değerde olmamasını sağlayacaktır. Başlangıçta tasarlanan akım/gerilim değerlerinin dışında çıkışa yansıyacak değerlerin dışında gerekenden az bir gerilim/akım veya gerekenden fazla bir gerilim/akım değeri sistemlerde izolasyon sorunlarına, dengesiz yüklenmelere, şalt elemanlarında ani açmalara ve yangınlara sebep olabilir.
Tüm transformatörler sürekli enerji altında çalışan sistemlerdir. Zaman içerisinde toz, nem gibi çevresel faktörler sebebi ile çevirme oranlarında bazı değişmeler gözlenebilir.
Teoride ideal bir transformatörün, çevirme oranını belirlemek için değeri bilinen bir giriş voltajı sarımlardan birine uygulanır. Çıkış voltajı ölçülerek, giriş ve çıkış gerilim değerlerinin oranı hesaplanarak sarım oranı belirlenmiş olur. İşte bu belirlediğimiz oran ile transformatörün üretiminde belirlenen ve transformatörün etiketi üzerine yazılan değerle aynı olmalıdır.
Transformatörlerin çevirme oranları testi için TTR Cihazı olarak bilinen cihazlar ile test edilir. Bu test cihazlarını kullanırken transformatörün büyüklüğünü göz önünde bulundurmak gerekir. Çünkü birçok işletme farklı gerilim seviyelerinde ve güçlerde transformatörler kullanabilir. Bu yüzden kullanılacak olan test cihazı uygun özelliklerde seçilmelidir. Cihazın test voltajı, maksimum eksitasyon akımı, vektör grubu tanımlanması gibi bir çok detay, test edilebilecek trafoları belirleyecektir.
Bu cihazlar saha teknisyenleri ve mühendisler için en önemli yardımcılardır. Bir transformatörün çevirme oranı testlerini tam otomatik olarak sorunsuz bir şekilde yapabilmeli ve sonuç bilgilerini doğru bir şekilde verebilmelidir.
Trafo Çevirme Oranı Test Cihazları
RAYTECH TR Spy Mark III
METREL MI-3280 3 FAZLI TTR VE SARGI DİRENCİ ÖLÇER
RAYTECH TR-1 TEK FAZ ÇEVİRME ORANI TEST CİHAZI
RAYTECH TR-MARK III R 250V
REDPHASE 590K CVT TESTER
ISATEST STS 5000 Çok Fonksiyonlu Test ve Devreye Alma Cihazı
